ถ้าหากว่าวันหนึ่งคุณหลงอยู่ในป่าแล้วหละก็ โอกาสที่คุณจะหลุดออกมาจากป่านั้นได้นั้นได้ อาจจะมาจากแค่เข็มทิศเล็กๆเพียงอันเดียวเท่านั้น เข็มทิศ(Compass) จะหมุนและชี้ไปทางทิศเหนือตลอด ตามแรงดูดจากสนามแม่เหล็กโลก ทำให้เราสามารถที่จะหาทิศทางด้านอื่นๆที่สอดคล้องกันได้ต่อมา โดยเข็มทิศจะมีเข็มแม่เหล็กขนาดเล็กที่สามารถหมุนได้อย่างอิสระอยู่ภายใน เข็มแม่เหล็กขนาดเล็กนั้นเองจะเป็นตัวที่ตอบสนองกับแรงดูดจากขั้วแม่เหล็กของโลก
เข็มทิศทำงานอย่างไร
แม่เหล็กนั้นจะมีขั้วแม่เหล็ก 2 ขั้ว คือ ขั้วเหนือ(N) และขั้วใต้(S) โดยขั้วเหนือของแม่เหล็กนั้นจะดึงดูดขั้วใต้ของแม่เหล็กตัวอื่นเสมอ เช่นเดียวกันกับขั้วแม่เหล็กของโลก ซึ่งสามารถที่จะดึงดูดแม่เหล็กตัวอื่นได้เช่นกัน ด้วยสาเหตุนี้เองที่ลูกศรแสดงตำแหน่งที่บอกว่าทิศใดเป็นทิศเหนือของเข็มทิศจะถูกดึงดูดไปในทิศทางที่สอดคล้องกับสนามแม่เหล็กของโลกด้วย โดยขั้วแม่เหล็กของโลกเองที่อยู่ทางขั้วโลกเหนือนั้นจะดึงดูดขั้วเหนือ(N) จากแม่เหล็กตัวอื่นๆ หรือจะพูดให้เข้าใจได้ง่ายก็คือ ในทิศเหนือของโลกเรานั้นจะเป็นขั้วแม่เหล็กที่เป็นขั้วใต้(S) นั่นเอง
แล้วทิศเหนือที่แท้จริงหละ
แม้เข็มทิศนั้นเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์อย่างมากสำหรับการนำทาง แต่มันไม่ได้จะชี้และนำทางไปที่ทิศเหนือของโลกเสมอไป เพราะว่าขั้วแม่เหล็กของโลกที่เป็นขั้วเหนือนั้น ไม่ได้อยู่ในตำแหน่งเดียวกันกับทิศเหนือของโลกหรือขั้วโลกเหนือจริงๆ(ตำแหน่งตามที่ตั้งทางภูมิศาสตร์) ซึ่งขั้วเหนือของสนามแม่เหล็กโลกที่แท้จริงนั้นจะตั้งอยู่ทางใต้ลงมาจากขั้วโลกเหนือ 1,000 ไมล์ ในประเทศแคนาดา
อีกสิ่งที่ยากสำหรับนักเดินเรือ คือ การใช้เข็มทิศแบบหมุนสำหรับตรวจจับขั้วแม่เหล็กโลกที่เป็นขั้วเหนือ ซึ่งการจับไปยังชั้วแม่เหล็กของโลกที่เป็นขั้วเหนือจะไม่ถูกทิศทางจริงๆ และขั้วเหนือของสนามแม่เหล็กโลกเอง ก็สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลาด้วย ทำให้การเดินทางไปทิศเหนือโดยยึดจากขั้วเหนือของสนามแม่เหล็กโลกเป็นหลักนั้นจะหลงได้ จากข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยโอเรกอน สหรัฐอเมริกา ได้ชี้ว่าในช่วงศตวรรษที่ผ่านมาการเคลื่อนตัวของสนามแม่เหล็กโลกที่เป็นขั้วเหนือ มีการเคลื่อนที่ไปมากกว่า 620 ไมล์(1,000 กิโลเมตร)
ความต่างระหว่างทิศเหนือของโลกจริงๆ(ตามที่ตั้งทางภูมิศาสตร์) กับทิศเหนือของขั้วแม่เหล็กโลกนั้นเป็นมุมที่เรียกว่า Declination(มุมเบี่ยงเบน) ซึ่งมุม Declination นั้นจะลดลงแตกต่างกันไปในแต่ละสถานที่เนื่องจากสนามแม่เหล็กโลกที่เป็นขั้วเหนือนั้นไม่คงที่และเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
นอกจากนี้แล้วการรบกวนสัญญาณแม่เหล็กโลกตามพื้นที่ต่างๆ ก็มีส่วนที่ทำให้การทำงานของเข็มทิศผิดพลาดด้วยเช่นกัน จากการสำรวจทางธรณีวิทยาในสหรัฐอเมริกาจะพบว่าบริเวณที่มีค่าละติจูดสูงมากๆ เข็มทิศก็สามารถที่จะทำงานผิดปกติโดยการชี้ทิศจะชี้ไปยังทิศใต้แทน ซึ่งการใช้เข็มทิศนั้นจริงๆแล้วอาจใช้อุปกรณ์นำทางอื่นๆช่วยเพิ่มเติม เช่น แผนที่ เพื่อเพิ่มความแม่นยำขึ้นในการนำทาง
ข้อมูล: https://www.livescience.com/
